सन् १९५३ मा २९ जुन का दिन पहिलो पटक सगरमाथाको चुचुरोमा सफल आरोहण गर्ने एडमण्ड हिलारी र तेन्जिङ नोर्गे शेर्पाका छोराहरु हालै सगरमाथाको चुचुरोमा पुगेर फर्किएका छन् । उनीहरुले विश्व तापक्रम बढेका कारण हिउ पग्लिने क्रममा बृद्धि भएको हुनाले आफ्नो बेस क्याम्प बनाएर चर्ढाई सुरु गरेको स्थान अहिले ४० मिटर तल झरेको बताएका छन् ।
>एडमण्डका छोरा पिटर हिलारी र तेन्जिङका छोरा जेमलिङ हिलारी विहिवारका दिन दोस्रो पटक सगरमाथाको चुचुरोमा पुगेका हुन् । जेमलिङले यस अघि १९९६ मा पनि सगरमाथाको सफल आरोहण गरेका थिए । उनले १९७८ मा तेन्जिङले दार्जिलिङमा स्थापना गरेको तेन्जिङ नोर्गे एड्भेन्चर भन्ने कम्पनी सन् २००३ देखि चलाउँदै आएका छन् । तेन्जिङ १९८६ मा दार्जिलिङमा परलोक भएका हुन र उनको वासस्थानमा अहिले सेन्ट पाउल्स स्कूल सञ्चालन भैरहेको छ ।
>पिटर हिलारीले आफुले हिमाल आरोहण गर्दा विश्व वातावरण परिवर्तन भैरहेको प्रत्यक्ष प्रमाण देखेको बताएका छन् । उनले यो वास्तविक तथ्य हो भनेका छन् । सगरमाथा चढ्ने बेस क्याम्प समुन्द्र सतहबाट ५३२० मिटरमा हुने गथ्र्यो तर यस पाली उनीहरुको बेस क्याम्प ५२८० मिटरमा नै रहृयो । विश्व तापक्रम बढेका कारण हिउ पग्लिनाले बेस क्याम्प तल झरेको हो । हरेक वर्षबेसक्याम्प झन पछि झन तल झरिरहेको छ । सगरमाथा वरिपरि बस्ने सेर्पाहरुले हरेक दिन हिंउ पग्लेने क्रम बढिरहेको देखिरहेका छन् । तर, त्यसलाई रोक्न सक्ने कुनै पनि उपाय उनीहरुसंग छैन । बैज्ञानिकहरुले आफ्नो विश्लेषणमा यदि यही क्रममा हिंउ पग्लने क्रम बढ्दै जाने हो भने सन् २०५० सम्ममा सगरमाथाबाट सबै हिंउ पग्लिएर त्यहाँ चप्टान मात्र बच्ने बताएका छन् । हिउ पग्लने क्रम अर्थात ग्लेशियरका कारण थुप्रै हिमतालहरु खतराको स्थितिमा पुगेका छन् ।
>द इन्डिपेण्डेस्न पत्रिकाले बेलायती जनताहरु विश्व तापक्रममा भएको बृद्धिका कारण बढिहरको खतरा प्रति पर्याप्त सचेत नभएको कुरा र्सर्वेक्षणबाट खुलासा भएको जनाएको छ । बेलायती जनताहरुले विश्व तापक्रम बृद्धिको संकटलाई भन्दा आतंङ्कवाद, सामाजिक अपराध र ग्राफिटी र जथाभावी कुकुरले फोहर्याउने कुरालाई बढी खतरा मान्ने गरेको र्सर्वेक्षणले देखाएको छ । र्सर्वेक्षण अनुसार ५६ प्रतिशत बेलायतीहरुले विश्व तापमान बढ्नुको कारण मानिसका गतिविधि हुन भन्ने कुरा अझै विवाद र छलफलको विषय मान्दछन् ।
>जेम्लिङ तेन्जिङले झन पछि झन हिउँ पग्लंदै गरेको हिमालले विश्व तापक्रम बढेको चेतावनी दिइरहेको बताएका छन् । यसै बीच विश्व तापक्रम बढिरहेको विषयमा जनचेतना फैलाउन विश्वका प्रमुख ९ शहरहरुमा शनिवारका दिन 'लाइभ अर्थ कर्न्र्सट' संगीत समारोह सम्पन्न गरियो । ती नौ शहरहरु सिडनी, टोकियो, जोहनर्सबर्ग, लण्डन, संघाइ, हैर्म्वर्ग, वासिंगटन, न्यूजर्सी, रियो द जनेरियो हुन् । 'लाइव अर्थ कन्सट'को आयोजना पूर्व अमेरिकी उपराष्ट्रपति अलगोरले गरेका हुन् । सिड्नीको कर्न्र्सट शुरु हुँदा अल गोरले भिडियो स्त्रिmनमा देखिएर कार्यक्रमको सिसिलालाई उद्घाटन गरेका थिए । तर उनले उद्घाटन गर्नु भन्दा पहिला सिड्नीको पारम्परिक नृत्यबाट कर्न्र्सट शुरु भएको थियो ।
>विश्व तापमान बृद्धिका वारेमा जनचेतना फैलाउन यो कर्न्र्सटले ठूलो भूमिका निभाएको कुरामा सवै सहमत छन् । तर ठूला कर्न्र्सटहरुमा सहभागी हुन जाँदा पाप स्टारहरुले प्रयोग गर्ने निजी विमानहरुबाट वातावरणमा पर्ने दुश्प्रभावबारे आलोचना पनि भयो । यसबाट हरेक व्यक्तिले आ-आफ्ना दैनिक गतिविधिमा सुधार ल्याएर वातावरणको रक्षा गर्नु पर्ने सन्देश पनि फिजाइएको छ । पिटर र जेम्लिङले हिमालमा आफ्ना बाबुहरु सगरमाथा चढ्दाको अवस्थामा भन्दा अहिले निकै परिवर्तन आएको आफुहरुले प्रत्यक्ष महसुस गरेको बताएका छन् । उनीहरुले हिमालको स्वरुपमै परिवर्तन देखेको बताएका छन् ।
>हिमालबाट हिउ पग्लेर विश्वको कुल पिउन लायक पानीको ४० प्रतिशत पानी बग्ने गर्दछ । विश्व तापमान बढेर हिउ पग्लने क्रममा बृद्धि भएका कारण हिमालय आसपास र नेपाल, चीन तथा भारतका जनतालाई प्रत्यक्ष प्रभाव पार्दै छ । सन् २००१ सम्म ४० वर्षा अन्तरालमा हरेक वर्ष४२ मिटर हिंउ पग्लने गथ्र्यो भने सन २००६ मा ७४ मिटर हिउ पग्लियो । परिणाम स्वरुप केही वर्षो अन्तरालमै थुप्रै हिमतालहरु बनेका छन् । संयुक्त राष्ट्र संघको एक अध्ययनमा हिमालय क्षेत्रका ९ हजार हिमतालहरु मध्ये २ सय हिमतालहरु भार थेग्न नसकेर विश्फोट हुने अवस्थामा रहेको पाइएको छ । सन् १९८५ मा सगरमाथा क्षेत्रमा पर्ने डिग तोशि ताल फुटेर तीन घण्टामा १० मिलियन क्यूविक मिटर पानी बगेको थियो । त्यस बेला ५० माइल तल सम्मका विद्युत गृहहरु, पुल, कृषि योग्य जमिन घर र घरपालुवा जनावरहरु बगेका थिए । नदीमा १० मिटर माथि सम्म पानी भरिएको थियो । अहिले खतरा स्थितिमा पुगेका हिमतालहरु त्यो विनास भन्दा पनि २० गुणा बढी विनास गर्ने स्थितीमा रहेको बैज्ञानिकहरुले चेतावनी दिएका छन् । आजभन्दा ५० बर्षपहिला सम्म इम्जा त्शो तालको अस्तित्व नै थिएन । अहिले १० हजार जनताको बासस्थान माथि खतरा पूर्ण अवस्थामा रहेको त्यो ताल कति वेला फुट्ने हो ठेगान छैन ।
>पिटर हिलारीले ग्ल्यासियर तालहरुको परिणामलाई आफूले अवलोकन गरेको र तिनका किनाराहरु संकट पूर्ण अवस्था बोकेर बसेको बताएका छन् । उनले त्यसलाई एटमिक बम पड्कने अवस्था संग तुलना गरेका छन् । उनले जुन खतरा हाम्रो अगाडि उभिएको छ त्यसलाई मानवले अहिले सम्म भोगेका संकटहरु संग तुलना नै गर्न सकिदैन भन्ने चेतावनी दिएका छन् । |